Facebook brw Oss

Artikelen

268 Jaar brandbestrijding in Berghem van 1730 tot 1998

 

De geschiedenis van de brandbestrijding in Berghem begint in 1730.

Tussen 1386 en 1399 en ook tussen 1477 en 1543 was Berghem net als Oss, steeds het toneel van gevechten tussen Brabant en Gelderland.

De eerste tekenen dat er iets aan brandbestrijding werd gedaan, is af te leiden uit een opdracht aan de meester-timmerman Jan de Kemper van het dorpsbestuur om "twaalff brant-haken" te maken. Hiermee werden de muren na een brand omgehaald.

 

We mogen dus stellen, dat in1730 de geschiedenisschrijving van de brandweer begint. Of de Berghemnaren op dat moment ook al over een brandspuit of andere blusmiddelen beschikten, staat nergens omschreven. De Staten-Generaal der Zeven Verenigde Nederlanden nemen op 6 februari 1732 het besluit dat elk dorp of plaats een "Reglement off ordonnantie tot voorkoming van brand" vast moeten stellen. Uit de archieven blijkt nergens uit dat de Berghemse Schepenen dit besluit hebben genomen. Ook na een aanmaning vanuit 's-Hertogenbosch op 30 mei 1761 volgde geen reactie.

 

Rekening van brandemmers anno 1862

Na 1730 is er lange tijd niets te vinden over de geschiedenis van de brandweer. In 1751 zijn blijkbaar "boomschenders" aan het werk geweest. De straf die zij opgelegd krijgen is het maken van "agt steelen'" in "den gemeentens vuurhaken". In 1762 levert timmerman Anthony de Kemper opnieuw 5 stelen voor de brandhaken.

 

In de tweede helft van van de achttiende eeuw hebben Heesch en Berghem dezelfde secretaris. Beide dorpen krijgen een gemeentehuis en Heesch krijgt in de jaren 90 een brandspuithuisje. Over een brandspuithuisje in Berghem is niets gevonden, maar toch heeft Berghem in 1795 een handpomp (waarschijnlijk een Otterbein). In het archief wordt namelijk een rekening gevonden 1795 voor reparatie van de spuit voor 3 gulden en 3 stuivers. Deze spuit zal zeker niet in de openlucht bewaard zijn, maar hoogstwaarschijnlijk had het een plek in het gemeentehuisje. Pas in 1852 wordt iets vernomen van een "brandmeester".

 

In het jaar 1851, het jaar van de gemeentewet, wordt er meer geschreven over branden. Vanaf die tijd speelt de provincie een actievere rol bij openbare orde en veiligheid. Vanaf die tijd zijn er geregeld rapporten te vinden over branden en hun schades. Uit een rapport uit 1895 is te lezen dat de bliksem insloeg op de toren van de kerk. De kerk en de toren brandde volledig af. Er konden alleen enkele draagbare kostbaarheden gered worden. Over de blusmiddelen uit die tijd staat vermedt dat er "één spuit met twee lullen en zes brandemmers" waren.

 

In 1864 wordt vermeld dat het personeel goed geoefend is. In 1883 wordt Berghem geteisterd door maar liefst zes branden. In één nacht branden er drie huizen af in de Laanderstraat. Een ander rampjaar is 1904, vijf huizen en twee hutten branden in dat jaar af. In 1927 staat er in het gemeenteverslag dat er twee brandspuiten zijn.

Tot 1915 wordt er nog steeds een brandreglement of -verordening gemist in Berghem. Hoogstwaarschijnlijk heeft het als stuk apart nooit bestaan, maar heeft het altijd als een deel van een andere verordening uitgemaakt. In 1915n wordt er iets in de Politieverordening teruggevonden over het voorkomen van brand, wie er opgeroepen kan worden voor brand, dat de brandspuit wordt bestuurd door de brandmeester , onderscheidingstekens voor de beambten en hoe vaak er geoefend moest worden.

 

Uit de raadsvergadering van 16 september 1940 kan men lezen dat er geen brandweer is, als men zich wil aansluiten bij de drinkwaterleidingmaatschappij. Op 11 augustus 1941 wordt er op bevel van de autoriteiten een "Boschbrandweer" opgericht. De spuit stond in die tijd in het brandspuithuisje aan de Dorpsstraatweg. Er is alleen niemand die ooit heeft gezien dat daar spuit uitgereden werd. In 1946 wilde men een autobrandspuit aanschaffen, maar de Rijksinspecteur voor de brandweer achtte dit niet wenselijk en stelde voor om een trekker-manschappenwagen aan te schaffen. In 1955 koopt de gemeente een nieuwe brandweerwagen, een Morris Commercial NVS 12/3. Zestien jaar later wordt een Mercedus-Benz trekker-manschappen-materieelwagen aangeschaft en in 1980 koopt men een hogedruk brandweerwagen van Heusden.

 

Alle voertuigen van 1947 tot 1998

 

De brandweer heeft lange tijd in een garage naast het gemeentehuis gezeten tot dat in 1985 de nieuwe ruime kazerne betrokken kon worden.

Voor de alarmering na de tweede wereldoorlog maakte men na 1947 voor ƒ 25,- per jaar gebruik van de luchtalarmsirene's van brandweer 's-Hertogenbosch. Later werden dit de BB-sirene's, omdat de brandweersirene's niet overal te horen waren. In 1979 werd het stil alarm ingevoerd.

Bron: "261 jaar brandbestrijding, 50 jaar brandweer Berghem. Door Marja van Brunschot.